مزایا و چالش‌های خرید خودروهای برقی در ایران

مقدمه

در دهه‌های اخیر، افزایش آلودگی‌های زیست‌محیطی، گرمایش زمین، بحران انرژی و هزینه‌های سرسام‌آور سوخت‌های فسیلی باعث شده تا نگاه جهانی به سمت حمل‌ونقل پاک و انرژی‌های تجدیدپذیر معطوف شود. یکی از مهم‌ترین مظاهر این تغییر رویکرد، توسعه و استقبال از خودروهای برقی است. این نوع وسایل نقلیه به‌دلیل نداشتن آلایندگی مستقیم، مصرف انرژی بهینه و کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی، در اکثر کشورهای پیشرفته و حتی در حال توسعه با شتاب فراوانی در حال گسترش‌اند.

ایران نیز به عنوان یکی از کشورهایی که با مشکلاتی چون آلودگی شدید هوا در کلان‌شهرها، مصرف بالای بنزین و یارانه‌های سنگین سوخت مواجه است، نیازمند حرکتی جدی به سمت استفاده از خودروهای برقی است. با این حال، این مسیر در ایران با چالش‌های خاصی نیز همراه است که در ادامه به آن‌ها خواهیم پرداخت.

بخش اول: مزایای خرید خودروهای برقی

۱. کاهش شدید آلودگی هوا

خودروهای برقی برخلاف خودروهای بنزینی و دیزلی، هیچ‌گونه گاز گلخانه‌ای، دود یا آلاینده‌ی خطرناک تولید نمی‌کنند. این ویژگی در شهرهایی مانند تهران، مشهد، اصفهان و اهواز که با آلودگی مکرر هوا مواجه‌اند، یک مزیت حیاتی است. به‌عنوان مثال، اگر تنها ۳۰٪ خودروهای تهران برقی شوند، آلودگی ذرات معلق تا ۲۰٪ کاهش خواهد یافت.

 

۲. صرفه‌جویی در هزینه سوخت

قیمت بنزین در ایران نسبت به قیمت جهانی پایین‌تر است، اما با افزایش مصرف و کاهش منابع، حتی در کشور ما نیز هزینه‌ی بنزین برای خانواده‌ها قابل توجه است. یک خودرو برقی با شارژ کامل (مثلاً ۳۰ کیلووات ساعت) می‌تواند تا ۲۵۰ کیلومتر پیمایش داشته باشد که معادل کمتر از ۲۰ هزار تومان برق مصرفی است. این در حالی‌ست که هزینه‌ی پیمایش همین مسافت با یک خودروی بنزینی حداقل ۸۰ تا ۱۰۰ هزار تومان خواهد بود.

 

۳. نگهداری و تعمیرات کمتر

خودروهای برقی ساختار ساده‌تری نسبت به خودروهای احتراقی دارند. آن‌ها فاقد اجزایی مانند گیربکس سنتی، سیستم اگزوز، انژکتور و… هستند. این باعث می‌شود نه‌تنها هزینه تعمیر و نگهداری آن‌ها کمتر باشد، بلکه خرابی‌های رایج مکانیکی نیز بسیار کاهش یابد.

 

۴. عملکرد نرم و روان

یکی از مزایای جذاب خودروهای برقی، گشتاور آنی آن‌هاست. رانندگان این خودروها تجربه‌ی شتاب‌گیری بی‌صدا، روان و قدرتمند را در لحظه‌ی فشردن پدال گاز احساس می‌کنند. مثلاً مدل تسلا مدل ۳ در کمتر از ۵ ثانیه از صفر به ۱۰۰ کیلومتر می‌رسد، درحالی‌که بسیاری از خودروهای بنزینی در این کلاس، زمان دوبرابر دارند.

 

۵. فناوری هوشمند و تجربه رانندگی مدرن

اکثر خودروهای برقی دارای سیستم‌های کمکی هوشمند مانند اتوپایلوت، پارک خودکار، نمایشگرهای لمسی بزرگ، اتصال دائمی به اینترنت و به‌روزرسانی نرم‌افزاری هستند. این امکانات، تجربه‌ای مدرن و متفاوت از رانندگی ارائه می‌دهند که بسیاری از کاربران را مجذوب خود کرده است.

—

بخش دوم: چالش‌های خرید خودروهای برقی در ایران

 

۱. نبود زیرساخت مناسب شارژ

یکی از بزرگ‌ترین موانع گسترش خودروهای برقی در ایران، نبود ایستگاه‌های شارژ عمومی در سطح کشور است. حتی در تهران نیز کمتر از ۵۰ نقطه‌ی رسمی برای شارژ وجود دارد. این در حالی‌ست که در کشوری مانند نروژ، به ازای هر ۵ کیلومتر حداقل یک ایستگاه شارژ وجود دارد.

 

۲. قیمت اولیه بالا

بسیاری از خودروهای برقی، به‌خصوص برندهای معتبر جهانی، قیمت بالایی دارند. در ایران، به‌دلیل تحریم‌ها و محدودیت‌های واردات، قیمت یک خودروی برقی وارداتی مانند Nissan Leaf ممکن است از ۲ میلیارد تومان فراتر رود که آن را از دسترس قشر متوسط خارج می‌کند.

 

۳. عدم پشتیبانی دولتی و مشوق‌های خرید

در بسیاری از کشورها، دولت‌ها مشوق‌های مالیاتی، یارانه‌های خرید، بیمه ارزان‌تر و معافیت‌های تردد برای خودروهای برقی در نظر گرفته‌اند. در ایران هنوز چنین سیاست‌هایی به‌طور جدی اعمال نشده و همین موضوع باعث عدم ترغیب مصرف‌کنندگان شده است.

 

۴. نبود خدمات تخصصی پس از فروش

تعمیر و نگهداری خودروهای برقی نیازمند نیروی فنی متخصص، قطعات خاص و آموزش‌های جدید است. در ایران، بسیاری از تعمیرگاه‌ها هنوز آشنایی کامل با این خودروها ندارند، و این برای مالکان نگران‌کننده است.

 

۵. دغدغه طول عمر و تعویض باتری

باتری یکی از مهم‌ترین و گران‌ترین اجزای خودروهای برقی است. اگرچه فناوری‌ها پیشرفت زیادی کرده‌اند و عمر مفید باتری‌ها به بیش از ۸ سال رسیده، اما در ایران، نبود ضمانت‌نامه رسمی و نگرانی از قیمت باتری تعویضی (که ممکن است ۴۰٪ قیمت خودرو باشد) از موانع اصلی تصمیم‌گیری است.

بخش سوم: بهترین خودروهای برقی موجود یا قابل ورود به بازار ایران

با وجود چالش‌ها، تعدادی از خودروهای برقی یا وارد ایران شده‌اند یا به‌صورت غیررسمی در حال ورود هستند. در ادامه به معرفی چند مورد از آن‌ها می‌پردازیم:

Nissan Leaf

یکی از پرفروش‌ترین خودروهای برقی دنیا با طراحی ساده، برد حدود ۲۴۰ کیلومتر و عملکرد اقتصادی. در ایران نیز تعداد محدودی از این خودرو از طریق مناطق آزاد وارد شده‌اند.

Tesla Model 3

 

یک سدان لوکس با برد بیش از ۵۰۰ کیلومتر، امکانات هوشمند پیشرفته و عملکرد فوق‌العاده. هرچند ورود تسلا به ایران به‌صورت رسمی ممکن نیست، اما تعداد معدودی در کیش، مناطق آزاد یا حتی پلاک ملی مشاهده شده‌اند.

BYD e6

محصول برند معروف چینی که به‌دلیل خدمات پس از فروش و کیفیت ساخت مناسب، مورد توجه برخی شرکت‌های تاکسیرانی در ایران نیز قرار گرفته است. برد حدود ۳۰۰ کیلومتر دارد.

جک iEV7S

یکی از معدود خودروهای برقی مونتاژ شده در ایران توسط کرمان‌موتور. طراحی کراس‌اوور، برد حدود ۲۷۰ کیلومتر و مناسب برای استفاده‌ی شهری.

چری eQ1

یک خودروی کوچک شهری با قیمت پایین‌تر، مناسب برای رفت‌وآمدهای روزمره در داخل شهر. باتوجه به سایز جمع‌وجور و هزینه شارژ پایین، گزینه‌ای اقتصادی برای خانواده‌های کم‌جمعیت محسوب می‌شود.

نتیجه‌گیری

در نهایت، خودروهای برقی گرچه هنوز در ایران فراگیر نشده‌اند، اما بدون شک آینده‌ی بازار حمل‌ونقل به سمت آن‌ها حرکت می‌کند. با توجه به مزایای زیست‌محیطی، صرفه‌جویی اقتصادی، فناوری‌های نوین و الزامات جهانی کاهش آلایندگی، انتخاب خودروهای برقی یک قدم رو به جلو برای هر کشور محسوب می‌شود.

در عین حال، ایران برای بهره‌برداری کامل از این مزیت، نیاز به اصلاح سیاست‌های واردات، سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها، ایجاد مشوق‌های اقتصادی و آموزش نیروی متخصص دارد. با برداشتن این گام‌ها، می‌توان امیدوار بود که طی ۵ تا ۱۰ سال آینده، بخشی از ناوگان خودرویی کشور را خودروهای برقی تشکیل دهند.